DI TÍCH CHÙA CỔ LÔI
Cũng như bao ngôi chùa khác của vùng đồng bằng Bắc Bộ, chùa Chung Mỹ mang tên chính địa danh nơi cộng đồng dân cư đã sản sinh ra nó đó là thôn Chung Mỹ, xã Trung Hà cũ nay là phường Hòa Bình . Chùa có tên chữ là Cổ Lôi tự. Chùa nằm bên cạnh đình Chung Mỹ - ngôi đình đã được xếp hạng cấp quốc gia năm 1994.
Tương truyền chùa Cổ Lôi được xây dựng từ thế kỷ XVI tại địa điểm đất của làng Tuy Lạc, cùng tổng lúc bấy giờ. Sau đó, chùa di chuyển về địa điểm xóm Đông của làng Chung Mỹ, do vậy người dân ở đây còn gọi xóm Đông là xóm Chùa. Trong những năm đầu kháng chiến chống Pháp (1945-1947), chùa Cổ Lôi là trụ sở của Ủy ban Kháng chiến địa phương. Cũng chính vì vậy nên khi thực dân pháp mở rộng đánh chiếm huyện Thủy Nguyên (năm 1947), chúng đã chiếm chùa Cổ Lôi làm đồn, bốt đóng quân, tượng Phật, đồ thờ tự, chuông chùa được di chuyển về nhà dân và về chùa Liên Hoa, thuộc xã Thủy Triều. Năm 1994, nhân dân xây dựng lại ngôi chùa Cổ Lôi bên cạnh đình Chung Mỹ. Chùa nhìn về hướng Nam, cùng hướng với ngôi đình; có cấu trúc kiểu chữ Đinh, 5 gian tiền điện và ba gian hậu điện với hệ thống khung chịu lực bằng gỗ và kỹ thuật xây dựng truyền thống với phần điêu khắc đắp vẽ khéo léo, tinh xảo nên trông rất đẹp, tôn thêm cho quần thể di tích đình – chùa Chung Mỹ sự hoàn hảo về nghệ thuật của công trình văn hoá tâm linh, tín ngưỡng cộng đồng.
Chùa Cổ Lôi hiện còn một số cổ vật, tư liệu lịch sử nhưng vẫn chưa có điều kiện quy tập về như: Chuông đồng, bia đá… do trước đây, khi chùa bị phá phải di chuyển về một số nhà dân.
Làng Chung Mỹ xưa tổ chức hội chùa cùng thời gian với hội đình từ ngày mùng Một đến ngày mồng Mười tháng Một. Ngoài dịp trên vào các ngày Phật đản (15/4), Vu Lan (15/7), ngày Giỗ Đức Thánh Trần (20/8) nhân dân địa phương tổ chức lễ bái, dâng hương, cầu kinh, niệm Phật tại chùa rất đông vui. Các tiết sóc, vọng, kiết hạ, hội quy tập trung tại chùa rất đông để tụng kinh, niệm Phật.
Chùa Cổ Lôi gắn liền với đời sống tâm linh của nhân dân địa phương, đồng thời cũng là chứng tích, đóng góp tích cực vào sự nghiệp kháng chiến, bảo vệ quê hương, đất nước; ngày nay, ngôi chùa đang thực sự trở thành địa điểm để người dân trong và ngoài địa phương đến tham quan, chiêm bái, tu tâm, tích đức, cầu nguyện cho quốc thái, dân an; góp phần xây dựng đời sống văn hoá truyền thống tốt đẹp của địa phương.
Với vai trò, ý nghĩa lịch sử và văn hoá như vậy, Chùa Cổ Lôi, xã Trung Hà, huyện Thủy Nguyên đã được Ủy ban Nhân dân thành phố Hải Phòng xếp hạng Di tích Lịch sử (Quyết định số 1667-QĐ/UBND ngày 03/9/2013)./.