ĐÌNH HÀ LUẬN
Đình Hà Luận thuộc xã Hòa Bình nay là phường Hòa Bình thành phố Hải Phòng, nằm cách trung tâm huyện khoảng 2,5km. Đây là công trình kiến trúc văn hóa tâm linh, tín ngưỡng, cổ truyền của người địa phương xã Hòa Bình.
Theo Thần tích, đình Hà Luận thờ hai vị Thành hoàng: Thiện linh ứng Thiện sĩ Đại Vương và ngài Cao Sơn hiển ứng Cư sĩ tôn thần. Hai ngài là hai anh em sinh đôi trong một gia đình họ Đặng. Người anh tên Long, người em tên Hổ. Càng lớn hai anh em càng thông minh, học một biết mười. Năm 12 tuổi, văn chương tinh thông, tài năng đĩnh đạc. 19 tuổi, ứng thi khoa bảng triều Lý đều đỗ Trạng Nguyên và Á Nguyên, sau đó được vua phong cho người anh là Đặng Long làm Thượng thư bộ Lại kiêm quyền Chưởng Thái Bảo Quốc Chính, người em là Đặng Hổ làm Tham tri kiêm Tán mưu sự, đồng thời, ban cho quân lương đi dẹp giặc. Thắng giặc trở về, vua mở yến tiệc thiết đãi và cho hai ông trở về bản quán trang Hà Luận. Vào một ngày đẹp trời, hai ông đi dạo ở xứ Đồng Rồng và hóa tại đây. Biết tin, vua truyền cho nhân dân trang Hà Luận lập miếu thờ phụng.
Đình Hà Luận có nguồn gốc khởi dựng từ thời Hậu Lê, thế kỷ XVII, XVIII. Đình hướng Nam, bố cục chữ đinh truyền thống. Kiến trúc gồm 5 gian tiền tế và 2 gian hậu cung. Phía trước có hai nhà tả vu, hữu vu và hồ nước. Những năm 60 của thế kỷ trước, đình được tháo dỡ, vật liệu dùng vào việc xây dựng Ủy ban nhân dân và trường học của địa phương. Năm 2011, đình được dân làng phục dựng lại, hướng Nam, tọa lạc trên nền đất cao của làng. Phía sau đình có dãy núi Hà Phú làm hậu chẩm, trước mặt là con sông cấm, bên hữu là cánh đồng Chín Sào, bên tả là cánh đồng Quán, tạo nên địa thế khá đẹp về phong thủy.
Trải qua thời gian, chiến tranh, thiên nhiên khắc nghiệt, những đồ thờ tự có giá trị đều không còn, thần tích, sắc phong, đều bị thất lạc. Hiện nay, đình còn lưu giữ được một số di vật như: Hòm sắc, tượng Thành hoàng, nhang án, đại tự, hoành phi, câu đối, cửa võng…
Hàng năm, cứ vào những ngày sư lệ của làng, nhân dân lại mở lễ hội tại đình. Lễ hội được tổ chức vào các ngày âm lịch hàng năm: 24 tháng giêng - lễ Thánh Đản; 8/11 - lễ Thánh hóa. Sinh hoạt văn hóa, được diễn ra trong 3 ngày, từ 22 đến 24 tháng giêng. Phần hội có các trò chơi như: Đấu vật, bịt mắt bắt dê, cờ người, đu tiên, bắt vịt… Lễ hội dân gian truyền thống là nét đẹp văn hóa đặc sắc của nhân dân làng Hà Luận nói riêng của khu vực đồng bằng Bắc Bộ nói chung, nhằm động viên mọi người cùng nhau đoàn kết, một lòng xây dựng quê hương ngày càng giàu đẹp.
Ngày 13 tháng 10 năm 2014, Uỷ ban nhân dân thành phố ra quyết định số 2170-QĐ/UBND công nhận đình Hà Luận là Di tích Lịch sử cấp thành phố.