Di tích lịch sử Đền Nam Triệu phường Hòa Bình.
Di tích lịch sử Đền Nam Triệu phường Hòa Bình.
Đền Nam Triệu, phường Hòa Bình là một di tích lịch sử gắn liền với những sự kiện quan trọng trong lịch sử dân tộc Việt Nam. Đền thờ Hưng Vũ Vương Trần Quốc Nghiễn – con trai của Quốc công Tiết chế Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn, người đã có công lớn trong công cuộc bảo vệ và xây dựng đất nước trong thời kỳ kháng chiến chống quân Nguyên-Mông.
Nguồn Gốc và Lịch Sử Di Tích
Trong chiến thắng hào hùng của dân tộc, các bậc tiền nhân kiệt xuất, văn, võ, trí,đức mà tiêu biểu là Quốc Công tiết chế, Hưng đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn, đã thống lĩnh ba quân, ba lần đánh tan giặc Nguyên mông, làm rạng rỡ hào khí Đông A, vẻ vang nòi giống tiên rồng; Ông được nhân dân tôn vinh là bậc Thánh Vương, được UNESCO công nhận là một trong 10 vị tướng tài, lừng danh thế giới, được đúc tượng vàng lưu giữ tại Hoàng gia Anh quốc.
Ngược dòng lịch sử, căn cứ vào Đông A Ngọc phả, Đại Việt sử ký toàn thư: Hưng Đạo Đại Vương có 04 người con trai, 02 người con gái. Đức ông, Khai Quốc Công, Hưng Vũ Vương Trần Quốc Nghiễn là con trai cả, là người văn võ song toàn, tận trung, tận hiếu. Ông đã sát cánh cùng Cha và quân dân Đại Việt anh dũng chiến đấu và chiến thắng quân Nguyên xâm lược. Tiêu biểu là trận đánh Vạn Kiếp năm 1285. Hưng Đạo Vương giao chiến với Thoát Hoan và Lý Hoằng; trận đánh được Lý Quán đem quân hộ vệ cho Thoát Hoan, nhưng với sự mưu lược và tài quân sự của Hưng Đạo Vương đã tấn công nhanh gọn làm cho Thoát Hoan không kịp trở tay, đến châu Tư Minh, Hưng Vũ Vương đuổi kịp, dùng tên tẩm thuốc độc bắn chết Lý Quán, Thoát Hoan bỏ chạy về phương Bắc, quân Nguyên tan vỡ, quân dân Nhà Trần đã chiến thắng.
Trong dịp định công dẹp giặc tháng 4 năm Kỷ Sửu 1289, Vua Trần phong cấp,tặng thưởng cho tướng sĩ ba quân, Đức ông Hưng Vũ Vương được phong là Khai Quốc Công, ghi tên vào Trung Hưng thực lục.
Tương truyền: Sau cuộc chiến thắng quân Nguyên xâm lược, Đức ông Trần Quốc Nghiễn về thăm lại chiến trường xưa trên dòng sông Bạch đằng lịch sử, qua cửa Nam Triệu, nơi Hải Tần phòng thủ, ghé thuyền lên một gò đất cao gọi là Chương Mỹ, huyện Thủy Đường, trấn Hải Dương, quan sát thấy đất bãi phì nhiêu, liền cho quân lính triệu tập lưu dân, dân chài quanh vùng đắp đê khai hoang theo kế sách, điền trang thái ấp, lập lên Làng Nam Triệu, bên ngòi Cấm còn địa danh là Đầm Cấm.
Sau khi đắp đê, lập điền trang, đời sống của nhân dân được ấm no. Để tri ân công đức của Đức ông, sau khi Đức ông qua đời nhân dân Làng Nam Triệu lập miếu thờ, tôn Đức ông là Thành Hoàng Làng Nam Triệu. Hàng năm đều tổ chức lễ hội vào ngày 10 tháng 8 âm lịch với nghi lễ trang trọng, ngoài lợn, gà phải có con cá nướng to và bát cá nấu riêu (ý nghĩa là bát cơm đầy và khúc cá to). Tổ chức phần hội bơi chải, từ ngã ba Đầm Cấm vào miếu thờ Ông. Đức ông Thành Hoàng làng Nam Triệu đã được Vua Khải Định, Triều Nguyễn hai lần sắc vân gia phong năm 1917 và năm 1921 là Trung Hưng Trác, Vị Thượng Đẳng Thần.
Di Tích Lịch Sử và Quá Trình Phát Triển
Trong suốt lịch sử, làng Nam Triệu đã trải qua nhiều biến cố. Năm Tân Tỵ (1821), làng Nam Triệu bị tàn phá nặng nề bởi các yếu tố chiến tranh và thiên tai. Nhân dân phải phiêu bạt khắp nơi, phần đông đã sáp nhập vào làng Xưa (nay thuộc xã An Lư). Thần phả của Thần Hoàng làng Nam Triệu cũng được chuyển giao, thờ tại đình đền An Lư, trở thành một trong ba vị Thành Hoàng của làng.
Tuy nhiên, mặc dù miếu thờ Nam Triệu không còn được trông coi và tu bổ trong suốt nhiều thập kỷ, tình yêu và lòng kính trọng đối với vị vua anh hùng và di tích lịch sử này không bao giờ phai nhạt trong tâm trí người dân địa phương. Đặc biệt, từ năm 1993 đến năm 2010, nhân dân địa phương đã chung tay đóng góp, trùng tu và phục dựng lại đền Nam Triệu trên nền đất địa linh cũ.
Ngày 13 tháng 11 năm 2017, UBND thành phố Hải Phòng đã ra quyết định công nhận đền Nam Triệu là di tích lịch sử cấp thành phố, ghi nhận giá trị văn hóa và lịch sử đặc biệt của đền và làng Nam Triệu. Di tích này không chỉ là nơi thờ cúng Hưng Vũ Vương Trần Quốc Nghiễn mà còn là minh chứng cho sức sống mãnh liệt của cộng đồng, đặc biệt là trong việc bảo tồn, gìn giữ và phát huy các giá trị lịch sử – văn hóa.Lễ hội truyền thống lệ kì phúc Đền Nam Triệu năm 2025 được tổ chức trong 2 ngày 30/9 và 1/10 năm 2025 tức ngày 9-10.8 năm Ất Tỵ Đây là dịp để nhân dân địa phương và du khách thập phương tưởng nhớ công lao của Hưng Vũ Vương Trần Quốc Nghiễn, đồng thời là cơ hội để mọi người cùng nhau ôn lại những trang sử hào hùng, tưởng niệm những chiến công lừng lẫy của dân tộc.
Giá Trị Văn Hóa và Lịch Sử
Đền Nam Triệu không chỉ có giá trị về mặt lịch sử mà còn là biểu tượng của tình yêu quê hương, của sự đoàn kết và nỗ lực phát triển của cộng đồng dân cư nơi đây. Việc trùng tu, bảo tồn đền Nam Triệu là một minh chứng cho sự tôn trọng và gìn giữ di sản văn hóa của các thế hệ hôm nay đối với các thế hệ đi trước. Ngoài việc thờ cúng Hưng Vũ Vương Trần Quốc Nghiễn, đền còn là nơi lưu giữ những giá trị tinh thần, văn hóa đặc sắc của người dân đất Hải Dương.
Đền Nam Triệu không chỉ là một di tích lịch sử quan trọng, mà còn là nơi giao thoa giữa quá khứ và hiện tại, giữa quá trình chiến đấu và xây dựng của dân tộc Việt Nam. Được công nhận là di tích lịch sử cấp thành phố, đền Nam Triệu ngày nay vẫn tiếp tục giữ vai trò quan trọng trong việc giáo dục truyền thống yêu nước, lòng tự hào dân tộc và sự biết ơn đối với những người đã hy sinh vì độc lập, tự do của đất nước.
Người dân địa phương và du khách đến với đền Nam Triệu không chỉ để chiêm bái, mà còn để cảm nhận một phần của lịch sử hào hùng của dân tộc, để cùng nhau bảo tồn, phát huy những giá trị văn hóa quý báu cho các thế hệ mai sau.