ĐÌNH - ĐỀN TUY LẠC
Đình – đền Tuy Lạc thuộc xã Thủy Triều cũ nay là phường Hòa Bình , thành phố Hải Phòng, nằm cách trung tâm thành phố 10 km.
Đình Tuy Lạc thờ 5 vị Thành hoàng: Minh Quý, Phổ Hộ, Liễu Hạnh công chúa, Phương Hoa, Phụng Tiên Công. Các ngài đều là người có công với dân làng trong công cuộc xây dựng và bảo vệ đất nước. Ngài Quý Minh, sau sự kiện Thủy Nguyên quật khởi, đình bị giặc Pháp đốt phá, do đó thần phả, sắc phong thuộc thời Nguyễn đều bị thất lạc. Hiện nay, qua việc khảo những di tích khác, tìm thấy lai lịch của Quý Minh là nhân vật lịch sử thời Hùng Vương dựng nước. Ông được tôn thờ ở nhiều làng xã, có nguồn gốc lâu đời, cư trú tại khu vực nội thành. Ngài Phổ Hộ, theo lịch sử điền dã, là người Ái Châu (Thanh Hóa) sinh ra và lớn lên vào thời Trần. Ông có công lớn tham gia đánh giặc Ô Mã Nhi, trên dòng sông Bạch Đằng năm 1288. Liễu Hạnh công chúa là vị Thánh Mẫu tiêu biểu bậc nhất của tục thờ Mẫu Tứ Phủ - một nét đặc trưng của tín ngưỡng dân gian. Ngài Phương Hoa, tên húy là Liễu Trinh (không nhớ rõ lai lịch). Ngài Phụng Tiên Công là người đứng đầu của ba dòng họ đầu tiên, có công khai phá mảnh đất Tuy Lạc.
Đình Tuy Lạc tọa lạc trên mảnh đất bằng phẳng, giữa trung tâm làng xã Thủy Triều với diện tích 1.250m2. Mặt chính của ngôi đình quay hướng Tây Nam. Di tích là một kiến trúc cổ, khởi dựng vào nửa đầu thế kỷ XVIII, song cuối năm 1948, đình đã bị người Pháp và tay sai đốt phá hầu hết, chỉ còn nền đất. Ngôi đình được phục dựng lại ngay trên nền cũ, hướng cũ, vẫn theo kiến trúc chữ đinh, gồm 5 gian tiền đường, được xây theo tường hồi bít đốc. Sau tu tạo, công trình đã và đang trở lại dáng vẻ của ngôi đình cũ, lưu giữ nhiều hoạt động sôi nổi trong văn hóa làng xã, cùng phần cảnh quan phía trước cũng được khôi phục.
Đền Tuy Lạc là nơi thờ Thành hoàng: Phổ Độ chi thần. Ông là người có công quy tập dân ly tán về lập làng, quai đê làm ruộng vườn. Di tích có cấu trúc khá đơn giản, tọa lạc tại xóm 8 gần bờ sông Cấm. Đền có bố cục mặt bằng kiểu chữ nhất, gồm 3 gian tiền đường. Kết cấu vì nóc mái kiểu “chồng rường đốc thước”, niên đại nghệ thuật Nguyễn, thế kỷ XX.
Trải qua thời gian, đình – đền Tuy Lạc còn bảo lưu được một số di vật và đồ thờ tự: Long đình, bát bửu, sắc phong, nhang án, tượng Thành hoàng mang dấu ấn cuối thế kỷ XIX, đầu thế kỷ XX.
Theo quy ước của làng văn hóa Tuy Lạc, hội làng truyền thống được mở đúng đầu dịp năm mới. Từ ngày 10 đến ngày 12 tháng Giêng diễn ra tại đình và đền Tuy Lạc, có đầy đủ nghi lễ tế, rước linh vị thần hoàng từ đền về đình, khai hội với nhiều trò vui thi đấu dân gian, góp phần phong phú thêm đời sống văn hóa ở làng xóm, thắt chặt tình đoàn kết, gắn bó keo sơn trong cộng đồng với địa phương lân cận.
Ngày 28 tháng 01 năm 2005, Uỷ ban Nhân dân thành phố ra Quyết định số 178-QĐ/UBND công nhận đình – đền Tuy Lạc là Di tích Lịch sử Văn hóa cấp thành phố.